Bánh chưng là món ăn truyền thống không thể thiếu từ lâu đời ở Việt Nam. Tuy vậy ở mỗi vùng miền lại có những nét khác biệt trong cách gói chiếc bánh, sử nguyên liệu và đến cả hương vị của bánh.
Bánh chưng – món bánh thể hiện lòng biết ơn của con cháu với cha ông và đất trời – lâu nay đã có vị trí thật đặc biệt trong tâm thức người Việt Nam. Từ xưa tới nay, chiếc bánh truyền thống ngày Tết này đã có biết bao thay đổi qua mỗi vùng miền từ hương vị tới hình dáng và cách thức chế biến.
1. Bánh chưng ở Miền Bắc
Những chiếc bánh chưng được gói vuông vắn trong những chiếc lá dong là hình ảnh quen thuộc thường thấy tại miền Bắc
Cả một nền văn minh nông nghiệp lúa nước chứa đựng trong chiếc bánh chưng. Đó là gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn trong chiếc bánh vuông vắn, lá xanh mướt là hình ảnh của chiếc bánh chưng đất Bắc. Những cái Tết xưa, người ta thường kể lại rằng để gói được chiếc bánh chưng ngon phải chuẩn bị rất cầu kỳ từ những chiếc lá dong, hạt nếp cái hoa vàng, đỗ xanh cho đến lạt tre.
Bánh chưng Tranh Khúc - Bánh chưng xanh truyền thống
Ngày nay, những nguyên liệu làm bánh chưng không thay đổi gồm: gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn và lá dong. Bánh muốn ngon thì phải chuẩn bị nguyên liệu thật chu đáo: gạo ngâm đãi thật kỹ; đậu xanh đồ vừa chín tới; thịt có cả nạc, bì, mỡ, ướp đủ gia vị; gói xong phải luộc ngay bánh mới xanh. Để chiếc bánh vuông đẹp, chín rền thì lúc gói phải “đỗ trong gạo, gạo trong lá”, gói chặt tay, không cần ép mà bánh vẫn để được lâu. Miếng bánh sau khi cắt, nhân đỗ và thịt nạc phải luôn cân đối ở tất cả các phần.
Ngày nay, những nguyên liệu làm bánh chưng không thay đổi gồm: gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn và lá dong
Xưa kia, mỗi khi Tết đến, các gia đình thường cùng nhau gói bánh chưng ngồi quây quần bên nhau, háo hức cạnh nồi bánh, cùng chờ luộc bánh chín. Nhưng ngày nay, cuộc sống nhiều bộn bề bon chen, con người bận rộn, bánh chưng thường được mua sẵn tại các cửa hàng bánh chưng. Cũng có nhiều loại bánh chưng hơn, nào là bánh chưng xanh truyền thống, bánh chưng gấc đỏ, bánh chưng cốm hay bánh chưng chay…
Bánh chưng gấc
Nhân thịt đậu xanh
Ở miền Bắc, món bánh chưng ngày nay là món hàng quà bán hàng ngày, tuy nhiên bánh chưng vẫn là món ăn nghi lễ trong các ngày Lễ hội, Giỗ, Tết.
2. Bánh tét ở Miền Nam
Người miền Nam thường gói bánh chưng thành hình trụ dài và gọi là bánh tét
Người miền Nam lại có loại “bánh chưng” của riêng mình gọi là bánh tét. Nguyên liệu vẫn vậy nhưng bánh được gói thành hình trụ dài. Bánh tét thường được gói với ít đỗ và rất ít hoặc không có thịt, để có thể ăn được đến cả những ngày sau Tết. Bánh tét dùng lá chuối thay cho lá dong. Với 2 đến 4 chiếc lá xếp theo chiều dọc, rải gạo, đậu(đỗ) theo chiều của lá và quấn bằng lạt mềm để bó chặt chiếc bánh. Ở miền Nam, bánh tét có rất nhiều loại như: bánh tét chay không nhân, bánh tét mặn, bánh tét ngọt và bánh tét nhân thập cẩm…
Bánh tét đậu xanh chay
Bánh tét mặn nhân thịt
Bánh tét chuối
Bánh tét lá cẩm hột vịt muối
3. Bánh chưng ở Miền Trung
Từ năm 1802, sau khi đất nước được thống nhất dưới thời Gia Long, bắt đầu có sự kết hợp văn hóa cổ truyền của đất Bắc và văn hóa mới phong phú của vùng đất mới phương Nam. Do đó, ngày Tết ở miền Trung họ gói cả bánh chưng và bánh tét. Bánh chưng ở miền Trung thì thường được gói bé hơn chiếc bánh chưng ngoài Bắc và đặc biệt ít nhân hơn. Bánh tét thì giống như trong miền Nam, tuy nhiên, món bánh này lại không được dùng làm quà biếu trong những ngày đầu năm như ở miền Nam, bởi tên gọi “đòn bánh tét” nghe như đòn roi (Trẻ con miền Trung ngày xưa, mỗi khi lỡ ham chơi lêu lổng, bị cha mẹ la rầy kêu về, nghe câu dọa: “Đi mau về nhà được ăn bánh tét” thì hồn vía lên mây).
Ngày Tết ở miền Trung, người ta gói cả bánh chưng và bánh tét
Ngoài ra, ở một số vùng miền núi của nước ta cũng có loại bánh chưng mang nét đặc biệt của riêng mình. Ví dụ như ở Sapa, họ gói bánh chưng thành từng chiếc nhỏ, không vuông như bánh Bắc, cũng chẳng dài như bánh Nam, có hai loại là bánh chưng trắng và bánh chưng đen. Còn về phần nhân thì cũng giống bánh chưng dưới xuôi, bánh gồm: vỏ gạo nếp (có thể là gạo nếp thường hoặc gạo nếp cẩm), nhân đậu, thịt mỡ. Món bánh này đặc biệt mềm dẻo, dễ ăn nên rất được người Sapa và du khách ưa chuộng.
Bánh chưng đen Sapa – loại bánh đặc biệt gồm: vỏ gạo nếp, nhân đậu nhưng với hình dáng thuôn dài và đặc biệt là “lớp áo” đen là lạ.
Cuộc sống bận rộn khiến con người lệ thuộc vào dịch vụ, ngày Tết dần không còn thấy nhà nhà sum vầy gói bánh chưng nữa nhưng cái không khí ấp ám khi đuợc về sum họp với gia đình không hề tan theo vận động cuộc sống và bánh chưng vẫn là một trong những nét ẩm thực truyền thống không thể nào mai một trong con nguời Việt Nam.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét